Description
1859—1957
Pavel Paja Jovanović (Vršac 1859. – Beč 1957.) jedan je od najznamenitijih Srba, čuveni domaći slikar sa najskuplje prodatom slikom. Poznato je da je bitno uticao na likovno obrazovanje, kulturu, kao i rodoljublje naroda. On je tipičan predstavnik akademskog idealističkog realizma.
Crtao je još kao dečak kopirajući crkvene ikone. Već u svojoj četrnaestoj godini dobio je prvu porudžbinu. Trebao je da izradi kopije ikona iz vršačke crkve, po kojima bi bili izvedeni reljefi na zvonima koja su poručena iz Beča, za Sabornu crkvu u Vršcu. To mu je omogućilo da studira slikarstvo u Beču. Završio je studije u klasi profesora Kristijana Gripenkerla, kao jedan od najboljih studenata. Nastavio je da se usavršava u oblasti istorijskog slikarstva. Imao je 21. godinu kada je dobio prvu nagradu bečke Akademije i carsku nagradu u vidu stipendije za sliku „Ranjeni Crnogorac”. Nekoliko godina kasnije sklopio je ugovor sa londonskom galerijom Frenč, po kojem je u obavezi da za njih slika motive iz života balkanskih naroda. Tako počinje njegova „Prva slikarska faza“. „Druga faza“ u njegovom stvaralaštvu počinje slikom „Seoba Srba“, a ovu fazu karakterišu istorisjke slike rađene u stilu akademskog realizma. Ova faza njegovog stvaralaštva bila je najuspešnija i u to vreme je dobio najviše nagrada. Paja je govorio pet jezika i stalno je učio i obrazovao se, a odlikovao se i skromnošću. Do kraja života je ostao „Paja moler“, kako je sam sebe nazivao. Njegova „Treća faza” počinje 1905. godine i traje do kraja slikarevog života, 1957. god. Ovu fazu čine portreti naručivani od mnogih uglednih ličnosti. Ovekovečio je na svojim platnima državnike, naučnike, vojskovođe, umetnike, članove kraljevske porodice. Pre početka ove faze radio je ikonostase za crkve širom sveta. U Americi je tako nastao čuveni portret Mihajla Pupina. Često je putovao po Evropi kako bi naslikao naručene portrete koji se danas nalaze u muzejima širom sveta, kao i u privatnim kolekcijama. Među njima su i portreti njegove muze, supruge Muni.
Preminuo je 30. novembra 1957. god. u Beču.
Paja Jovanović je najmlađi sprski akademik, jedan od najpriznatijih slikara sveta i dobitnik mnogih priznanja. Ostavio je veliko blago našem narodu. Zaveštao je svu svoju imovinu Muzeju grada Beograda, jer nije imao potomke. Legat Paje Jovanovića danas broji više od 800 predmeta među kojima se, sem slikarevih dela, nalaze i privatne fotografije i predmeti, nameštaj iz stana i ateljea u Beču, prepiske itd.
